Hoe ontdek je midden op de oceaan of een vissersboot illegaal gevangen vis op een ander schip overhevelt? Global Fishing Watch - een organisatie die zich inzet om deze praktijken te voorkomen - heeft een gigantische dataset online staan met gegevens over deze zogeheten ‘transshipment’-praktijken. Hoe ze daar achter zijn gekomen? Dankzij de radiosignalen die boten uitzenden en een beetje hulp van de kunstmatige intelligentie bij Google.
Voor ons onderzoek naar illegale visvangst hebben we ruim 58.250 verdachte incidenten gefilterd. Onze eerste uitkomst is dat we in 878 gevallen een Nederlandse link hebben gevonden. Van 15 tot en met 18 april gaan we samen met onderzoekscollectief Lighthouse Reports en studenten van de VU (International Crimes, Conflict and Criminology) tijdens een bootcamp verder onderzoek doen naar deze incidenten. We willen echter ook uitleggen hoe we aan deze eerste resultaten zijn gekomen.
Radiosignalen en kunstmatige intelligentie
De meeste schepen zijn aan een zogeheten MMSI-nummer (Maritime Mobile Service Identity) gekoppeld. Via dit unieke identificatienummer kunnen havens en andere schepen herkennen welk schip in aantocht is. Erg nuttig om ongevallen en misverstanden te voorkomen. En in ons onderzoek cruciaal.
Organisaties zoals de Global Fishing Watch (GFW) houden via dit MMSI-nummer bij waar wordt gevist. Daar komt ook kunstmatige intelligentie en data-opslagcapaciteit van Google bij kijken. In de onderstaande video wordt uitgebreid uitgelegd hoe dat werkt, maar in het kort: de patronen die schepen afleggen zeggen iets over hun activiteit op zee.
Een van de belangrijkste patronen is een schip dat met lage snelheid een vaste koers vaart. Zodra een tweede schip op hetzelfde tijdstip met dezelfde snelheid dezelfde koers vaart, dan wordt dat bestempeld als een mogelijk geval van transshipment: overslag van vis midden op zee.
Deze activiteit kan erg verdacht zijn, omdat hiermee illegaal gevangen vis met legale vis kan worden vermengd. De controle op deze activiteit is erg lastig, zoals je je wel kunt voorstellen. Eigenlijk moeten ze op heterdaad worden betrapt. Wie houdt in de gaten wat er op de oceaan aan boord van een schip gebeurt?
Deze radiosignalen en de interpretatie van de data is dus één van de weinige aanwijzingen die je voor deze praktijken kunt hebben. Om precies te zijn: GFW heeft 11.681 gevallen gevonden waarbij mogelijk transshipment plaats vond. In die gevallen zijn twee radiosignalen gedetecteerd met dezelfde snelheid en koers. Daarbij komen nog eens 46.569 gevallen waarbij slechts één signaal is opgepikt: een iets minder verdachte situatie, maar er wel een vermoeden is dat er iets aan de hand is en daarom de moeite waard om te onderzoeken. Een schip kan namelijk ook zijn signaal hebben uitgezet, uit angst om gepakt te worden.
Lijst met Nederlandse schepen
Uiteraard willen wij graag weten welke Nederlandse schepen bij deze verdachte activiteiten betrokken zijn. De dataset van GFW bevat ook een kolom met de vlag van het schip. Maar simpelweg zoeken op de Nederlandse vlag levert niet de gewenste resultaten. Een schip kan namelijk onder een andere vlag varen dan het land van herkomst.
Sterker nog, het merendeel van de schepen vaart onder een zogeheten flag of convenience. Onder een andere vlag varen is vaak een stuk goedkoper. Ook hoef je aan minder wet- en regelgeving te voldoen als je bijvoorbeeld onder de vlag van Panama, Liberia of Mongolië vaart. Inderdaad, er varen ook schepen onder de Mongoolse vlag: een land zonder kustlijn.
Om de Nederlandse betrokkenheid bij transshipment te vinden, hebben we een lijst opgesteld van vis- en koelschepen in Nederlands beheer. Voor elk schip hebben wij het MMSI-nummer opgezocht. Dat kan via websites zoals FleetMon, VesselFinder en MarineTraffic. Door deze lijst tegen die van onze verdachte activiteiten aan te houden, hebben wij 878 incidenten gevonden met een Nederlandse link.
Bevestiging via satelliet
Uiteraard willen wij zeker weten dat hier sprake is van illegale visserij. Dat kunnen we niet concluderen op basis van enkel deze gegevens. Maar het is ook geen puur theoretisch verhaal.
Navraag bij de satellietfoto-service NEO leert ons dat er daadwerkelijk twee schepen naast elkaar lagen op één van onze verdachte locaties. Zoals je ziet, zijn deze satellietbeelden niet van zeer hoge kwaliteit: de identiteit van de schepen is niet via dit beeldmateriaal te bevestigen. Maar we weten nu wel dat de incidenten uit de databestanden daadwerkelijk in 'de echte wereld' te vinden zijn.
Uit eerder onderzoek blijkt ook dat transshipment een bestaand probleem is. In deze studie werden al drie Nederlandse schepen verdacht gemaakt. Later heeft onderzoeks- en actiegroep Skytruth een tijdlang een satelliet op een gebied gericht waar veel transshipment werd verwacht. Daarmee hebben zij een aantal schepen in foto's van hoge resolutie kunnen betrappen op transshipment.
Met deze eerste lijst verdachte Nederlandse incidenten kunnen wij ons onderzoek beginnen. Mocht je nog aanvullingen hebben op onze gegevens of wil je aanhaken bij de bootcamp, dan horen wij dat graag via pointer@kro-ncrv.nl.
Deze publicatie is ondersteund met een bijdrage uit de Regeling Onderzoeksjournalistiek van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
