Erfbelastingen zijn misschien wel de meest gehate belastingen die er zijn. Toch wil GroenLinks-PvdA de erfbelasting verhogen voor de hogere erfenissen. Maar als lijsttrekker Timmermans op NPO Radio2 gevraagd wordt naar de belastingplannen van zijn partij, blijkt hij het eigen verkiezingsprogramma niet helemaal goed te kennen. Volgens Timmermans gaat de erfbelasting in de plannen alleen omhoog ‘als het over miljoenen gaat’, en zijn huizen uitgesloten van erfbelasting. Maar dat klopt niet.
Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.
Bewering
“Alleen bij hele grote vermogens wil GroenLinks-PvdA de erfbelasting verhogen. Als het over miljoenen gaat dan vragen we een grotere bijdrage. Voor huizen geldt dit niet.” Dit beweerde Frans Timmermans lijsttrekker van GroenLinks-PvdA bij Jan-Willem Start Op, 14 november (Radio NPO2).
De feiten
De verhoging van de erfbelasting, of beter gezegd het nivelleren van de erfbelasting, is een paradepaardje van GroenLinks-PvdA. In het partijprogramma schrijft de partij: “We zorgen ervoor dat mensen die een bescheiden erfenis ontvangen geen belasting betalen. Voor grote vermogens gaat de belasting omhoog.” Lucienne van der Geld, hoogleraar erfrecht en directeur van Netwerk Notarissen), legt uit dat het doel van de veranderingen is “om minder vermogensongelijkheid te creëren. Het idee is arbeid dan minder te belasten, en vermogen méér.”
Het is een impopulaire maatregel, vertelt Van der Geld: “Het is een ontzettend gehate belasting. Sommige mensen maken nog liever hoge notariskosten om hem te ontwijken dan dat ze hem betalen.” Toen Frans Timmermans dinsdagmorgen op bezoek was bij Radio 2 kreeg hij dan ook het vuur aan de schenen gelegd van presentator Jan-Willem Roodbeen. Hij stelde de vraag die veel families hebben bij deze plannen: hoe zit het met het huis?
In aanloop naar de verkiezingen checken we beweringen van politieke partijen en politici.
Hoe zitten de plannen voor erfbelasting dan wel in elkaar?
Wanneer iemand een koopwoning erft, dan moet er over de opbrengst (min de hypotheekschuld) volgens de huidige wetgeving erfbelasting worden betaald. De presentator hield Frans Timmermans de cijfers voor die het CPB heeft doorgerekend. GroenLinks-PvdA wil de erfbelasting op gaan delen in drie schijven, daaruit blijkt: “Onder de 100.000 euro wordt het tarief 25 procent, tussen de 100.000 en 200.000 euro wordt het tarief 35 procent, en boven de 200.000 euro wordt het tarief 45 procent.” Over de eerste 27.000 euro van een erfenis betaal je geen belasting, dat is een verhoging van 4000 euro in vergelijking met de huidige vrijstelling.
Timmermans verdedigde zich door te stellen dat een geërfde koopwoning binnen de vrijstelling zou vallen, en het hoge tarief daar dus niet op van toepassing zou zijn. “Als het echt om miljoenen gaat, dan vragen we een grotere bijdrage”. Maar wie kijkt naar de CPB-doorrekeningen of het verkiezingsprogramma zelf, ziet geen uitzondering voor huizen bij de “hogere vrijstellingen”. Iets wat wel zou kunnen, denkt Van der Geld. “Je kunt bij de erfbelasting een uitzondering maken voor het eigen huis, net zoals dat bijvoorbeeld een groot deel van familiebedrijven is vrijgesteld van erfbelasting”.
De woordvoerder van Frans Timmermans gaat niet in op de specifieke uitspraken van Timmermans, maar laat weten dat de partij achter de verhoging staat: “We verhogen de erfbelasting voor een selectieve groep en dat vinden we zeer verdedigbaar. De helft van alle erfenissen in Nederland bedraagt minder dan €27.000, die zal met onze plannen niet worden belast.” Ze leggen de nadruk op de hogere erfbelasting als onderdeel van een bredere hervorming van het belastingstelsel. “Wij sluizen de opbrengsten terug naar enorme lastenverlichting op werk. En vanuit de optiek van gelijke kansen is een hogere belasting te rechtvaardigen: een erfenis beloont een gelukkige geboorte.”
Erfgenamen die meer dan 200.000 euro erven zullen in de GL-PvdA-plannen dus 45 procent gaan betalen voor het bedrag boven de 2 ton. Deze groep is klein. In 2021 ontvingen 11.000 mensen een erfenis van netto 200.000 euro of meer. Dat is 4,7% van alle mensen die dat jaar een erfenis ontvingen.
Oordeel
De bewering dat alleen miljonairs met de hogere erfbelasting van GroenLinks-PvdA te maken krijgen en dat huizen belastingvrij doorgegeven kunnen worden aan een volgende generatie klopt niet. Timmermans ging met deze bewering in tegen zijn eigen plannen, waarbij ook een huis belast wordt als vermogen bij een erfenis. Wel is het zo dat hogere inkomens hier veel meer last van zullen hebben dan lage inkomens, aangezien de helft van de erfenissen in de plannen van de GroenLinks-PvdA belastingvrij zullen zijn.
