Een emotionele Eti vertelt in Pointer haar verhaal: “In eerste instantie heb ik noodgedwongen mijn kinderen bij hun vader achtergelaten, omdat het veel te koud was in de caravan.” Inmiddels woont ze op dezelfde camping in een chalet. Ze zit nog steeds in de overlevingsmodus. “Dit kan je even volhouden, maar ik ben ook een mens. Dat dit kan in Nederland.”

Zorgelijk

Voor ons onderzoek ‘Woonproblemen’ hielden we een rondgang langs 275 leden van de vereniging van Familie- en erfrecht Advocaten en Scheidingsmediators (FAS). Daaruit blijkt dat de meeste ouders na de scheiding noodgedwongen bij vrienden of familie intrekken, tegen hun zin in langer dan een half jaar bij elkaar blijven wonen of op campings of vakantieparken wonen, zo zien de bevraagde advocaten. Ruim driekwart noemt de woningnood voor deze groep zorgelijk of zeer zorgelijk. 92 procent ziet een toename van dit probleem in de afgelopen 5 jaar.

Als de nood hoog is en kind(eren) niet bij de ex-partner kunnen wonen na een scheiding, kan de gemeente, of soms woningcorporatie, voorrang geven op een woning via een urgentieverklaring. 42 procent van de advocaten geeft aan dat gemeenten zich niet of nauwelijks houden aan deze regel.

“Dan wordt er dus niet gekeken naar het VN-Kinderrechtenverdrag”, zegt de Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer. “Volgens dat verdrag hebben kinderen recht op contact met beide ouders. Dat moet dan ook mogelijk zijn. Als ouders in de knoop komen, dan moet de overheid bijspringen.” Kalverboer vindt het een zorgelijke situatie dat er volgens haar helemaal niet wordt gekeken naar de belangen van het kind. “Een scheiding is al een heftige gebeurtenis, dus dan moet je als gemeente ook kijken naar wat de impact op het leven van kinderen is als er geen urgentieverklaring voor een woning wordt gegeven. De krapte op de huizenmarkt maakt het moeilijk, maar er moet echt rekening worden gehouden met de kinderen.”

Rekening houden met kinderen

Ondertussen krijgen wij de meest schrijnende verhalen binnen. We komen in contact met Anke, moeder van vier kinderen. De twee jongste dochters wonen met Anke in een vakantiehuis, waar ze in april uit moet, omdat dan het toeristenseizoen begint. Daarom is ze al maanden hard op zoek naar een sociale huurwoning, maar de wachtlijsten zijn lang, dus ze lijkt nergens voor in aanmerking te komen. En een urgentieverklaring van de gemeente krijgt ze niet. “Ze vinden dat ik niet voldoe aan de voorwaarden, ondanks dat ik dakloos dreig te worden. Ze hebben zelfs gezegd: ‘Klop maar aan bij de daklozenopvang.’ Ik was echt stil daarvan. Hoe kun je dat zeggen?”

Urgentie

Volgens Anke wordt er door de gemeente helemaal niet naar het belang van de kinderen gekeken. “Ze zeggen: ‘De kinderen hebben een vader en de kinderen kunnen daar naartoe, dus daarom krijg je geen urgentie.’” Er wordt volgens Anke geen rekening mee gehouden of de kinderen dat wel willen. “Vader heeft een mooi groot huis, waar ze zijn opgegroeid. Maar ze willen ook graag bij mij kunnen wonen. Ik zie ze daar geen maanden zitten, daar worden ze niet gelukkiger van.”

Na aandacht van Pointer blijkt er ineens wat meer mogelijk voor Anke. Net na de opnames wordt ze gebeld dat er mogelijk toch een woning voor haar beschikbaar komt.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) reageert op de Kinderombudsvrouw dat er nauwelijks sociale huurwoningen beschikbaar zijn: “Er is een groot tekort aan sociale huurwoningen en gemeenten zien dat dit tot schrijnende situaties leidt. Er komen maar mondjesmaat sociale huurwoningen beschikbaar. Hoe beslis je wie van al die mensen die met spoed een woning nodig hebben voorrang krijgt op de wachtlijst, vooral als er op de lijst veel mensen met kinderen staan?”

Woningnood

Gemeenten en woningcorporaties krijgen het niet voor elkaar om de ellenlange wachtlijsten weg te werken, omdat er te weinig gebouwd wordt. “Voor woningzoekenden heb je geen goed verhaal meer. In de jaren tachtig hadden we ook woningnood en dan lieten we mensen met luchtbedden in ons kantoor slapen. Zo is het nog net niet, maar het scheelt niet veel meer”, vertelt Hans Kroger, directeur van een woningcorporatie. “Ik vind het verschrikkelijk. We hebben gewoonweg te weinig woningen. Ik ken mensen die met kinderen bij ouders thuis wonen of zelfs in schuren. Ik kan ze niet helpen, dus dat maakt mij triest.”

Inmiddels zijn er wel allerlei particuliere concepten ontstaan, zoals Welkom. Ninja Verreijt van informatieplatform Gescheiden Wonen is daarbij betrokken. Zij maakte zelf een scheiding mee en moest als gevolg daarvan een tijd op een vakantiepark wonen. “Dan zit je al in een crisis en dan krijg je daar ook nog de huisvestingsproblematiek bij. Hier bij Welkom zie ik gescheiden ouders, voornamelijk moeders, binnenkomen met enkel de vraag: geef me een woning. En dan blijkt later dat ze ook hulp kunnen gebruiken bij werk, financiën en de scheiding goed verwerken. Dat is hier ook mogelijk.”

De tv-uitzending Gescheiden ouders in woningnood van Pointer (KRO-NCRV) is op zondag 6 maart te zien om 22.10 uur op NPO 2.