Vol verwachting keek Falco Visser (22) uit naar zijn achttiende verjaardag: dan kon hij eindelijk aan het werk in een beschutte werkplek en hoefde hij niet meer de hele dag thuis te zitten. Maar dat liep anders: vanwege zijn arbeidsbeperking heeft hij een beschutte werkplek nodig, maar die was niet vrij en dus belandde hij op een wachtlijst van jaren.
Dat was een flinke tegenvaller voor Falco, die al een poos thuis had gezeten nadat hij zijn diploma had gehaald op de praktijkschool De Diken in Sneek. “Heel vervelend”, noemt Falco die periode. “Ik gamede veel en had verder niets te doen. Ik verveelde me, maar ik wil graag werken, bezig zijn.”
Beschut werk
Voor mensen met een arbeidsbeperking is het niet eenvoudig een geschikte baan te vinden. Zeker wanneer er door hun beperking wat meer begeleiding of hulp noodzakelijk is. Voor mensen met minimaal 35 procent arbeidsvermogen zijn er zogenaamde beschutte werkplekken nodig, die gerealiseerd moeten worden door de gemeenten. De rijksoverheid stelt per gemeente vast hoeveel beschutte werkplekken een gemeente moet realiseren en stelt daar ook een financiering voor beschikbaar.
“Falco heeft een licht verstandelijke beperking, hij heeft extra begeleiding en uitleg nodig. Hij kan goed werken, maar je moet wel geduld hebben en vaak voordoen. Daarom hebben wij toen hij zestien was, de indicatie beschut werk voor hem aangevraagd én gekregen”, vertelt zijn moeder Diana Visser. “Juist omdat zo’n indicatie zekerheid op een baan geeft. We wisten wel dat hij dan pas vanaf zijn achttiende aan het werk zou gaan, maar we hadden dan de garantie dat hij werk zou krijgen. Hij is eind mei jarig, dus ik was nog zo naïef om te denken dat hij dan in juni of juli ergens kon beginnen.”
Te weinig plek
Maar toen Falco achttien werd was er voor hem geen beschutte werkplek beschikbaar. De gemeente Súdwest-Fryslân voldoet wel aan zijn taakstelling van dertig plekken, maar deze zijn allemaal bezet en daardoor heeft de gemeente te kampen met een flinke wachtlijst. Diana: “Hij stond als dertiende op de lijst, maar we kregen ook te horen dat er twee à drie plekken per jaar vrijkomen. Hij zou dus vier jaar thuis moeten zitten wachten.”
De gemeente Súdwest-Fryslân laat in een reactie weten dat de rijksoverheid de taakstelling (en dus financiering van) kan verhogen in het geval van wachtlijstproblematiek. “Bij onze gemeente gaat dat tot nu toe om één tot drie plaatsen per jaar. Op dit moment hebben wij een wachtlijst van 35 personen en is de wachttijd opgelopen tot 11 tot 15 jaar.
Gemeente Súdwest-Fryslân blijkt lang niet de enige te zijn met wachtlijstproblematiek. Uit cijfers van het UWV blijkt dat er 3944 mensen met een indicatie voor beschut werk wachten op een werkplek. In 2022 zijn er 11.976 mensen met een indicatie beschut werk, 8000 mensen hebben wel een plek.
Rampscenario voor Falco
Jaren thuis zitten en wachten op een plek zou een rampscenario zijn voor Falco, zegt Diana: “Wat moet zo’n jongen nou vier jaar bij zijn ouders thuis? Als ouder ben je dan toch bang dat je kind in het verkeerde circuit terechtkomt. Want geen geld hebben en je zo vervelen, dan is een verkeerde beslissing zo gemaakt.”
Ze trok meermaals aan de bel bij de gemeente, maar die konden haar niet helpen. “Ik heb twee jaar een discussie gehad met de gemeente, maar in plaats van hulp in het zoeken naar een oplossing kreeg ik bijna alleen maar tegenwerking. Ze bleven erbij dat er geen plek was voor mijn zoon. Ik vroeg me vaak af ‘zien jullie deze mensen alleen als last?’ Ze doen er heus wel toe en kunnen veel voor de maatschappij betekenen.”
De gemeente geeft aan inmiddels actie te hebben ondernomen om de wachtlijst te verkorten: “Wij vinden dat iedereen aan het werk moet kunnen. Het kan niet zo zijn dat bijvoorbeeld jongeren die van het praktijkonderwijs af komen niet aan het werk kunnen. Daarom hebben we nu een best wel rigoureuze keuze gemaakt om de mensen op die wachtlijst snel aan het werk te helpen. Wij hebben besloten om 420.000 euro vrij te maken om in die andere 30 werkplekken te voorzien.”
Wat moet zo’n jongen nou vier jaar bij zijn ouders thuis?
Niet de oplossing
Toch is dit niet de oplossing volgens de gemeente Súdwest-Fryslân, die wel de wachtrij verkort, maar het probleem op lange termijn niet oplost: “Elk jaar is er te weinig geld, en worden te weinig werkplekken vanuit het Rijk vergoed. Zolang er vanuit het Rijk geen maatregelen komen om de taakstelling en bijbehorende financiering bij te stellen, zal de wachtrij straks weer groeien en dat is zorgelijk.”
Inmiddels heeft Falco een mooie baan gevonden bij een kaarsenmakerij in Sneek, waar hij een vast contract heeft voor 32 uur per week. Het is geen beschutte werkplek, zoals gewenst, maar dit is geregeld via de regeling ‘loon naar waarde’, waarbij er een loonkostensubsidie is voor de werkgever. Een mooie oplossing, maar er kleeft wel een nadeel aan volgens Diana: “De consequentie van deze oplossing is dat Falco inmiddels zijn indicatie voor beschut werk kwijt is, dus mocht er ooit iets misgaan met het bedrijf waar hij nu werkt, is er geen vangnet voor hem.”
Dat is op dit moment gelukkig niet aan de orde en Falco is dolgelukkig met zijn baan en vaste contract voor 32 uur: “Het is gewoon écht werk en ik heb leuke collega’s. Ik heb geleerd hoe ik kaarsen moet maken en om die te verkopen in de winkel.”
