Ondertussen legt minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) de verantwoordelijkheid vooral bij toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) en aangekondigde EU-wetgeving. In antwoord op Kamervragen over het onderzoek van Pointer benadrukt hij wel het belang van eerlijke communicatie.

Energieleveranciers compenseren de CO2-uitstoot van hun klanten door CO2-certificaten te kopen van projecten die elders op de wereld CO2-uitstoot voorkomen of verminderen. Maar onderzoek van Pointer toont aan dat deze projecten in werkelijkheid gemiddeld tien keer slechter presteren dan beloofd en in sommige gevallen zelfs helemaal geen compensatie-effect hebben.

Energiebedrijven voerden deze claims al jaren en toezichthouder ACM, waar minister Jetten naar verwijst, greep niet in. Ondanks eerdere rechtszaken tegen vergelijkbare compensatieclaims van KLM, die de rechter als ‘misleidend en daarmee onrechtmatig’ bestempelde. In een interview met Pointer zei ACM-directeur Edwin van Houten de regels “misschien wat aan te moeten scherpen”. Maar, zo benadrukte Van Houten ook: “Uiteindelijk kunnen wij boetes opleggen, maar het begint altijd met praten. Het lukt gelukkig ook vaak om bedrijven in beweging te krijgen voordat je tot hardere handhaving hoeft over te gaan, want dan ben je soms jaren verder in juridische procedures.”

De ACM zegt in gesprek te zijn met leveranciers, maar pas nadat Pointer hen wees op de misleidende claims pasten meerdere energiebedrijven hun website aan.

'Aardgas met Natuur voor Morgen'

Grote gasleverancier Eneco, gaf bijvoorbeeld aan “niet de indruk te willen wekken dat je CO2-uitstoot compenseert. Op dit moment passen wij daarom de informatie hierover aan op onze website.” Eneco wil ook de naam van het gas aanpassen, “maar dit vergt enige tijd”.

Greenchoice lanceerde in een mail naar zijn klanten een aantal weken na onze publicatie de naamswijziging van 'bosgecompenseerd gas' naar 'Aardgas met Natuur voor Morgen'. Pure Energie verwijderde claims over 100% compensatie en CO2-neutraliteit. DELTA veranderde 'Groen Gas' in 'MixGroen Gas', ANWB Energie spreekt nu van ‘gedeeltelijke compensatie’ en Essent schrapte de term ‘CO2-gecompenseerd gas’ van hun site.

Verbod vanaf 2026?

Minister Jetten verwees in antwoorden op Kamervragen naar aanleiding van het Pointer-onderzoek naar aankomende EU-wetgeving. Die verbiedt bedrijven vanaf 2026 producten ‘CO2-gecompenseerd’ te noemen enkel op basis van CO2-certificaten. Maar of het zover zal komen is nog maar de vraag. EU-lidstaten kunnen de wet die greenwashing tegen moet gaan nog afzwakken.

“De ACM zou niet moeten wachten tot 2026 om op te treden tegen misleiding over CO2-compensatie, maar kan hier al vandaag mee beginnen”, zegt Stichting Fossielvrij, die met succes de compensatieclaims van KLM aanvocht. “Dit hebben wij al aangegeven bij de ACM, en wij onderzoeken nu volgende stappen.”

Volgens de Stichting faciliteert de ACM zelf met hun leidraad duurzaamheidsclaims misleidende uitingen over CO2-compensatie. Zo staat in de leidraad: "Maak duidelijk dat CO2-compensatie er niet voor zorgt dat een product minder schadelijk is voor het milieu, maar dat u de CO2-uitstoot van uw product door middel van projecten compenseert."

Leidraad verduidelijken

De ACM lijkt met deze formulering hetzelfde te doen als wat er bij energieleveranciers ook misgaat, aldus Fossielvrij: “Zij leggen met deze leidraad zelf een misleidend verband tussen de schade van een product (CO2-uitstoot van gas) en CO2-compensatie. Want dit wekt ten onrechte de indruk dat de schade verminderd wordt door bij te dragen aan CO2-verminderende compensatieprojecten.”

Ook Universitair hoofddocent en jurist aan de Vrije Universiteit van Amsterdam Clemens Kaupa vindt dat de ACM de leidraad op twee punten moet verduidelijken. “1) CO2-certificaten hebben vaak geen of alleen marginale milieueffecten, en dus bereiken zij niet wat ze beloven. 2) Compensatieclaims die gebaseerd zijn op CO2-certificaten zijn daarom misleidend.”