Sinds de start van ons onderzoek naar e-sigaretten worden we overspoeld door mails van verstokte rokers. Mensen die met hulp van de e-sigaret soms na tientallen jaren eindelijk van de tabak af zijn. De e-sigaret is hun redding en geen kwaad woord dus over de eventuele schadelijke gevolgen. Tijd voor een deskundig oordeel over de e-sigaret van Reinskje Talhout, onderzoeker tabak en drugs bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Hoe schadelijk is een e-sigaret nou eigenlijk?
‘Het is een lastige vraag. Het oordeel van wetenschappers is dat de e-sigaret minder schadelijk is dan de tabakssigaret. Maar het is wel zeker schadelijk. Er wordt over de e-sigaret weleens gezegd dat er alleen waterdamp in zit, maar dat is echt niet waar.’
Is bekend hoevéél minder schadelijk het is dan een gewone sigaret?
‘Een getal dat vaak aangehaald wordt, is dat de e-sigaret 95 procent minder schadelijk zou zijn. Dat komt voort uit een publicatie van Public Health England (de Engelse variant van het RIVM, red.). Zij hebben een aantal jaar geleden met een groep experts gekeken hoe die op dat moment oordeelden over de e-sigaret. Daar kwam die 95 procent uitrollen, maar dat is eigenlijk een mening zou je kunnen zeggen, geen wetenschappelijk bewijs. Je kunt niet zeggen dat dat de waarheid is.’
Wat is dan wel de waarheid?
‘De waarheid is dat we op dit moment redelijk goed weten wat er zoal in de e-sigaret en de damp zit. Over de afzonderlijke componenten kunnen we wel wat zeggen, maar het is moeilijk de schadelijkheid van het mengsel als geheel te beoordelen. En wat de lange termijn-schadelijkheid van de e-sigaret is, dat is echt nog lastig om te zeggen.’
De afgelopen maanden was er veel ophef over e-rokers in de Verenigde Staten die overleden zijn. Ze zouden illegale THC, de belangrijkste werkzame stof in hasj en wiet, gebruikt hebben in hun e-sigaret.
‘Veel mensen denken nu dat die incidenten te wijten zijn aan het gebruik van THC en CBD-olie (verrijkte hennepzaadolie, red.) in de e-sigaret. In veel gevallen is inderdaad aangetoond dat die in de e-liquids zaten, maar niet in álle gevallen is aangetoond dat mensen dat gebruikt hebben. Dus er zit onzekerheid in of dat in alle gevallen de oorzaak is.’
Veel e-rokers zijn overtuigd dat e-roken in ieder geval een veel beter alternatief is dan tabak.
‘Ja, maar minder schadelijk dan een tabakssigaret is ook niet zo moeilijk, hè! Roken is zo’n beetje doodsoorzaak nummer een. Er gaan jaarlijks ongeveer 20.000 mensen dood aan de gevolgen van roken. Dat is nogal wat. Dus als de e-sigaret minder schadelijk is, wil dat nog niet zeggen dat het een ontzettend fijn product is. De enige meerwaarde van de e-sigaret is er voor rokers die voor 100 procent op de e-sigaret overstappen en die helemaal geen tabak meer roken. Maar dan zou het natuurlijk nog veel beter zijn als mensen helemaal stoppen met roken.’
Vindt u het zorgelijk dat er zoveel smaakjes op de markt komen?
‘Ja, vooral omdat er veel jongeren in geïnteresseerd zijn. En er zijn ook wel aanwijzingen dat mensen via de e-sigaret uiteindelijk ook bij gewone sigaretten terechtkomen. Dat vind ik ook zorgelijk.’
Wat is de aantrekkingskracht van e-sigaretten op jongeren?
‘Er is voor elk wat wils, dat is duidelijk. Er zijn op dit moment 20.000 e-liquids en er zijn 245 unieke smaken. 20.000 duizend! Ik vind dat echt onvoorstelbaar. Als je kijkt naar het aantal sigarettenmerken dat op de markt is, dat zijn er ongeveer 200. Een e-liquid maken is op zich niet zo verschrikkelijk moeilijk. Je hebt een dragervloeistof, je voegt er wat nicotine aan toe en wat smaken. En dan heb je weer een nieuwe e-liquid. Die smaakjes zijn aroma’s die in de voedingsindustrie gebruikt worden. Wat fabrikanten vaak zeggen: ‘De smaakstoffen zijn toegestaan voor voeding en zijn bewezen veilig’. Maar dat is natuurlijk wat anders als je dat inhaleert.’
Wat gebeurt er dan als je het verhit en inhaleert?
‘De temperatuur van e-sigaretten is lager dan van een sigaret en er vinden relatief weinig verbrandingsprocessen plaats, maar er kan nog steeds wat gebeuren bij die verhitting. Als het veilig is dat je het inslikt, wil nog niet zeggen dat het veilig is als je het inhaleert. Je longen zijn iets heel anders dan je maag-darmkanaal.’
Dus het is helemaal niet zeker dat smaakstoffen ook echt veilig zijn als ze worden geïnhaleerd?
‘Dat wordt wel vaak geclaimd. Fabrikanten zeggen dat hun additieven veilig zijn voor gebruik in voeding. En er is op dit moment geen verplichting om te onderzoeken of die smaakstoffen bij inhalatie ook veilig zijn. Als fabrikanten zeggen: het zijn dezelfde stoffen als in voeding, zeggen ze er vaak niet bij dat het veilig is. Dat is een gevolgtrekking die aan de consument wordt overgelaten. En de meeste mensen zullen dat dan toch denken. Zo van: karamel zit ook in de chocola en dat kun je gewoon eten.’
Maar het is toch raar dat fabrikanten dat kunnen zeggen zonder dat daar ooit echt goed onderzoek naar gedaan is?
‘Dat is ook zo. Er worden vrij weinig eisen gesteld aan tabaksproducten en e-sigaretten. Er staat in de tabaksproductenrichtlijn op Europees niveau wel dat de stoffen die worden toegevoegd aan die e-liquids geen schadelijke effecten voor de mens mogen bevatten. Maar het is helemaal niet uitgewerkt hoe dat dan onderzocht zou moeten worden en met welk type testen de fabrikant dat zou moeten uitvoeren. Dus ze moeten wel een dossier over die stoffen aanleveren aan de overheid, maar daar zijn eigenlijk helemaal geen eisen aan.’
