Was je aanwezig bij de VVOJ-conferentie voor onderzoeksjournalisten in Tilburg en heb je een van de kaarten van Pointer weten te bemachtigen, dan heb je nu de belangrijkste sleutel tot een goed digitaal dekmantel in handen: een simkaart.

Vrijwel alles is tegenwoordig gekoppeld aan je telefoonnummer. Van je Facebook-account en DigiD, tot je lidmaatschap bij de sportclub en iedereen in je contactlijst. Je telefoonnummer is een identiteitsnummer geworden waarmee je hele leven in kaart kan worden gebracht. En er zijn twee goede redenen om dat verborgen te houden.

Slapende honden

Ten eerste, je wilt niet dat je nummer in handen komt van mensen die misschien niet zo blij zijn met je berichtgeving. Maar het is niet alleen verstandig om een online dekmantel te maken om kwaadwillenden op afstand te houden. Als je onderzoek doet naar een persoon of organisatie, wil je misschien ook niet dat die persoon of organisatie dat meteen doorheeft.

Stel, je doet via Facebook onderzoek naar een frauderende bankier of een extremist. Zodra je zijn of haar pagina bezoekt, maakt Facebook daar een notitie van. Bezoek je die pagina meerdere keren, dan kan Facebook jou voorstellen als ‘vriend’ aan de persoon die je onderzoekt. Maar dat niet alleen, vrienden van die persoon krijgen die suggestie misschien ook. Voor je het weet heb je slapende honden wakker gemaakt en valt je onderzoek in het water.

Een prepaid simkaart met een telefoonnummer dat niet tot jou te herleiden is, is daarom van groot belang (of je die nu van ons hebt gekregen, of er zelf eentje hebt gehaald bij een belwinkel). Maar daarmee ben je er nog niet.

Stap 1: Wie ben ik?

De eerste stap is het creëren van een identiteit. Een persoon die past in de wereld van de mensen of organisaties die je onderzoekt. Iemand die niet opvalt.

Als je wilt infiltreren binnen de Facebook-groepen van bijvoorbeeld de gele hesjes moet jouw personage misschien aan heel andere eigenschappen voldoen, dan als je ongezien een Telegram-groep van ziekenhuismedewerkers wilt binnensluipen. Dus vraag jezelf echt af: wie wil ik zijn? Hoe heet ik, waar woon ik, welke hobby's heb ik, waar hou ik van? Kortom: wie ben ik?

Facebook is ontzettend goed geworden in het ontdekken van nepprofielen. Het is constant op zoek naar ongebruikelijk gedrag. Daarom is het belangrijk dat je je persoon zo gewoon mogelijk maakt. Hij of zij moet geloofwaardig zijn. Je nep-identiteit moet daarom een eigen leven krijgen, met vrienden, een baan en een verleden. Op die manier val je ook minder op bij de personen die je onderzoekt.

Stap 2: technische maatregelen

Om diezelfde reden is het ook van belang dat je technische maatregelen neemt. Facebook en Google volgen je overal. Ze weten wie je bent, waar je woont en welke telefoon(s) of computers je gebruikt. Wil je dus echt verborgen blijven en je nep-identiteit langere tijd gebruiken, dan zul je daar rekening mee moeten houden.

Gebruik dus de prepaid simkaart als je je ergens registreert. En doe dat niet met je eigen telefoon. Installeer een VPN, dat je internetverbinding versleutelt en waarmee je je locatie kunt verhullen (lees hier meer over wat een VPN precies is). Gebruik niet je eigen wifi, maar ga in een restaurant of bibliotheek zitten. En gebruik niet je eigen pc of laptop, maar neem er eentje die specifiek wordt gebruikt voor je nep-identiteit.

Stap 3: maak een persoon

Als je een personage hebt bedacht, en de technische maatregelen hebt genomen, is het tijd om de nep-identiteit te creëren. Een handig hulpmiddel daarvoor is This Person Does Not Exist of Generated Photos. Met behulp van kunstmatige intelligentie weet dit systeem unieke nep-gezichten te maken. Iedere keer dat je de site herlaadt, krijg je een nieuw nep-gezicht te zien. Ververs de website een paar keer totdat je een gezicht hebt gevonden dat goed bij je personage past. Uit eigen ervaring blijken vrouwelijke personages overigens minder verdacht voor Facebook.

Past de naam die je hebt bedacht bij de persoon die je nu voor je ziet? Wees voorzichtig met het kiezen van een naam. Het moet geloofwaardig zijn, en niet uniek. Gebruik een veelvoorkomende naam, maar niet eentje die in je familie of vriendenkring voorkomt.

Stap 4: neem een e-mailadres

Net als een telefoonnummer, is een e-mailadres noodzakelijk voor je personage. Ook die moet niet te opvallend zijn. Het gemakkelijkst is om via Protonmail een adres aan te maken. Protonmail stelt namelijk geen vragen. Je kunt er zonder problemen ieder gewenst mailadres aanmaken (als het nog beschikbaar is).

Gmail of Outlook willen vaak dat je je identiteit bevestigt met een telefoonnummer. Daar staat tegenover dat een mailadres van Gmail of Outlook vaker voorkomt en dus minder verdacht is.

Stap 5: fabriceer een cv

LinkedIn is bijzonder handig om informatie te vinden over bedrijven of medewerkers. Een account op LinkedIn maakt je personage ook geloofwaardiger (afhankelijk van de situatie). Gebruik je prepaid simkaart en het nieuwe mailadres (stap 4) om je te registreren.

Sluit je aan bij een bedrijf dat groot genoeg is om niet in op te vallen. Neem een veel voorkomend beroep en kies interesses, zoals vacatures in je werkveld of in de woonomgeving van je personage.

Begin daarna met het maken van connecties. Begin hoog in de boom: bijvoorbeeld bij een CEO die niet al zijn medewerkers kan kennen. Coaches en trainers zijn ook een goed startpunt. Zij kennen vaak ook niet iedereen die hun workshops hebben gevolgd.

Stap 6: Facebook

Maak een Facebook-account aan. Gebruik een smartphone om je te registreren (niet die van jezelf!), upload je profielfoto (gemaakt in stap 3) en schrijf een biografie (aan de hand van stap 1). Het handige aan Facebook is dat er vanzelf ‘personen’ komen die ‘vrienden’ met je willen worden. Dat is nuttig, maar bestaat je vriendenlijst alleen maar uit Afrikaanse prinsen, dan begint dat ook op te vallen.

Probeer daarom ook ‘vrienden’ te worden met bekende Nederlanders of mensen die duizenden vrienden op Facebook hebben (die kijken vaak niet eens naar wie je bent). Vriendschapsverzoeken sturen naar bijvoorbeeld schrijvers, coaches en trainers werkt ook. En maak ook vooral gebruik van de suggesties die Facebook zelf aandraagt.

Sluit je aan bij groepen in de leefomgeving van je personage, zoals marktplaatsen, lokale sportclubs, de dierentuin of bibliotheek. Post berichten, like posts en reageer. Leef je echt in in je karakter.

Aan de slag

Zodra je alle stappen hebt doorstaan, kun je aan de slag. Maar pas op: gebruik met je dekmantel altijd dezelfde smartphone en pc of laptop. Vergeet ook niet je nep-identiteit in 'leven' te houden door regelmatig posts te liken en berichten te plaatsen.

En ben je klaar met dit onderwerp en duik je een nieuw onderzoek in, begin dan weer van voor af aan: met een nieuwe simkaart.

Heb je een onderzoek gedaan met jouw nieuwe online identiteit? Deel het met ons. Je kunt ons altijd mailen op pointer@kro-ncrv.nl, of lees hier hoe je ons veilig en anoniem kunt bereiken.