“De meeste Surinamers willen drie dingen graag weten. Ten eerste wat hun achternaam betekent, ten tweede waar ze vandaan komen in Afrika – heel lastig is dat - en ten derde wanneer de eerste generatie de oversteek heeft gemaakt naar Suriname. Want vanaf daar stopt het zoeken meestal”, vertelt Okke ten Hove ons telefonisch. Met de digitalisering, bewerking en openbaring van veel archieven is het gemakkelijker geworden om een antwoord te vinden op die vragen. Tegelijkertijd is het ook makkelijk om online te verdwalen.

Stappenplan stamboomonderzoek

Okke ten Hove noemt het stappenplan van de Stichting Surinaamse Genealogie en de website AlleSurinamers.org (tip 1!). “Je werkt altijd van het heden naar het verleden”, vertelt Ten Hove. “Praat met oude familieleden. Dan kom je al decennia verder. En ga kijken of er nog documenten zijn binnen de familie, zoals bijvoorbeeld trouwboekjes” (tip 2!). En nog een tip van Ten Hove: “Breed opzetten is belangrijk. Als je gelijk selecteert wat relevant of niet relevant is en het blijkt later toch belangrijk dan ben je het kwijt. Je moet later pas gaan wegstrepen” (tip 3!). En vergeet niet de vindplaats duidelijk te noteren om wat je vond makkelijk terug te kunnen vinden.

Belangrijkste archieven

Volgens Okke ten Hove zijn de databases Emancipatieregister 1863 en Manumissies in Suriname, 1832-1863 een goed startpunt om te beginnen (tip 4!). Bij de afschaffing (emancipatie) van de slavernij in 1863 konden eigenaren een vergoeding van 300 gulden per slaafgemaakte krijgen, de slaafgemaakten zelf kregen niks. Eigenaren moesten een ‘borderel’, een soort formulier, invullen met allerlei gegevens per slaafgemaakte die door de Algemene Rekenkamer zijn bewaard. Die informatie werd in Suriname gecontroleerd en ook daar zijn registers bewaard van gebleven. Okke ten Hove heeft de Nederlandse borderellen gedigitaliseerd, en Heinrich Helstone de informatie uit Suriname; een klus die jaren duurde. In het Manumissie-archief staan alle ex-slaafgemaakten die zijn vrijgemaakt vóór de afschaffing van de slavernij.

Andere belangrijke archieven zijn (tip 5!) de kerkelijke archieven, die deels openbaar zijn. Als een voorouder bij een kerkelijke gemeenschap was aangesloten kun je hier volgens Ten Hove veel informatie uithalen, zoals bijvoorbeeld wie met wie samenleefde, doopinformatie, en soms zelfs stamnamen uit Afrika, zoals de Igbo uit het huidige Nigeria. Een andere goede bron is het burgerregister van Suriname. Iedereen die vrij was kon zich hier inschrijven en burger worden van Suriname, ook ex-slaafgemaakten. Ten Hove: “Hier staat vaak beschreven waar iemand geboren is, of iemand bijvoorbeeld Afrikaan of creool is of uit Duitsland kwam, en dat willen veel mensen graag weten.”

“Ik ben niet zo op de helikopterview gericht”, vertelt Ten Hove. “Ik focus me meer op de personen. Ik illustreer de geschiedenis met mensen, dan gaat het verhaal ook leven.” Zo werkte Ten Hove samen met onder andere antropoloog Wim Hoogbergen aan een boek over slaven die vrijgemaakt werden vóór de officiële afschaffing van de slavernij, waarin hij alle zogenoemde ‘gemanumitteerden’ van de laatste 30 jaar van de slavernij opsomde: ‘Manumissies in Suriname, 1832-1863’ (Ten Hove & Dragtenstein, 1997). Volgens Ten Hove wil iedereen uiteindelijk weten waar hij of zij vandaan komt en hij vertelt een anekdote over het boek: “Wim Hoogbergen vertelde mij dat mensen voor het boek belden en vroegen of hun achternaam erin voorkwam. Was het antwoord 'nee' dan had men geen interesse en was het antwoord 'ja' dan wilde men er wel twee.”