Net buiten het Veluwse Voorthuizen staat midden in een weiland een metersgroot bord. ‘Villa-kavels’ en ‘Te gast in de natuur’ luidt de tekst. Op de foto een riante, moderne witte villa met veel glas. Tot ongenoegen van Lennard Jasper van Stichting Behoud Veluwsch Landschap. “Ik weet dat daar dassen en steenuilen leven.”
We spreken Lennard Jasper voor ons onderzoek “Bouwen in de natuur”. De toekomstige villa’s zijn gepland op een weiland aan de Hunnenweg in het buitengebied van Voorthuizen, aan de rand van de Veluwe en op een steenworp afstand van Natura 2000-gebied Veluwe. Een gebied met uitgestrekte weilanden, bossen, hei en meren.
“Het mooiste plekje van de Veluwe hebben wij voor u gereserveerd”, vermeldt de website van Landgoed Prinsenbosch, zoals het project is gedoopt. De 15 villa-kavels met een oppervlakte tot 5719 m2 staan sinds kort in de verkoop en moeten tussen 677.000 euro en 837.000 euro opbrengen.
Dassenburchten
Wat de website niet vermeldt, is dat er dassen, een beschermde diersoort, leven in de directe omgeving van de kavels. “Naast het landgoed ligt een bosje waar de hoofdburcht van de dassen ligt. Vanuit hier zijn de dassen bijburchten gaan graven in de houtsingels op het landgoed. En er foerageren steenuilen op het landgoed, vertelt Jasper.
De leefomgeving van de twee beschermde diersoorten mag niet zomaar aangetast worden, vindt zijn stichting. “Uitgebreid ecologisch vervolgonderzoek is noodzakelijk om vast te stellen of er met de bouw van deze woningen sprake kan zijn van een negatief effect op de dassen en steenuilen en of er een vergunningplicht geldt voor de Wet natuurbescherming.”
Videobeelden
Het oorspronkelijke bestemmingsplan dat dateert uit 2009, staat 15 riante herenhuizen toe. De ontwikkelaar wilde daar enkele jaren geleden 39 woningen van maken omdat hij de kavels niet verkocht kreeg. Maar daar ging de gemeenteraad voor liggen, omdat zij een woonwijkje in het buitengebied niet passend vonden. De ontwikkelaar vocht dit met succes bij de Raad van State aan, omdat de beslissing van de gemeente niet voldoende onderbouwd zou zijn. Toch lijkt nu het oude plan, in een nieuw jasje gestoken, alsnog door te gaan.
Volgens Jasper wist de gemeente destijds nog niet van de aanwezige steenuilen en dassenburchten. Een Natuurtoets toonde in 2018 aan dat er dassen in de omgeving voorkwamen, maar een uitgebreid ecologisch vervolgonderzoek werd nooit gedaan. Terwijl dat een verplichting is vanuit de Wet natuurbescherming als de Natuurtoets daar aanleiding voor geeft. Lennard: “Ik kan met videobeelden aantonen dat aan weerszijden van het landgoed dassen en steenuilen leven. Dat op zich zou al genoeg reden moeten zijn om de woonbestemming te herijken.”
Stikstof
“Nu pakken ze het oorspronkelijke idee weer uit de kast, maar dit is niet hetzelfde plan. En er is alleen die Natuurtoets van lang geleden, maar die vervalt normaal gesproken na 3 jaar. In al die jaren is ook nooit een ontheffing van de natuurwetgeving aangevraagd.” Daarmee doelt hij op de wettelijke verplichting om een ontheffing aan te vragen voor (bouw)activiteiten die effect hebben op beschermde soorten.
‘Door de ligging van het plangebied dichtbij Natura 2000-gebied Veluwe zijn negatieve effecten op dit Natura 2000-gebied niet op voorhand uit te sluiten’, was de conclusie van de Natuurtoets. De komst van de woningen kan niet alleen dassen en steenuilen verstoren, het kan ook leiden tot ‘extra uitstoot van stikstof en zo stikstofgevoelige habitats in Natura 2000-gebieden verstoren’.
Nederland kent verschillende typen natuurgebieden met verschillende beschermingsniveaus
Natura 2000, een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden, kent de hoogste vorm van bescherming van planten- en diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving. De minister kan op grond van de Wet natuurbescherming natuurgebieden aanwijzen ter uitvoering van de Vogelrichtlijn- en/of Habitatrichtlijn.
Ook het Natuurnetwerk Nederland (NNN) kent een hoge mate van bescherming. NNN is een netwerk dat natuurgebieden en het omringende agrarisch gebied beter met elkaar moet verbinden. Voorheen heette het NNN, de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De bescherming van dit natuurnetwerk wordt geregeld door de provincie. In Gelderland heet dit netwerk Gelders Natuurnetwerk (GNN).
Groene Ontwikkelingszones (GO). GO’s zijn door de Provincie Gelderland vastgestelde percelen die tussen en rondom natuurgebieden liggen. Het gaat vooral om landbouwgrond. GO’s hebben een dubbele doelstelling: ruimte voor verdere economische ontwikkeling, maar ook voor versterking van de samenhang tussen omliggende natuurgebieden.
Voldongen feit
Ondertussen lijkt de bouw van de villa’s, die in de Groene Ontwikkelingszone zijn gepland, een voldongen feit. “De gemeente heeft in 2009 in het bestemmingsplan aan dit perceel een woonbestemming gegeven en zij kunnen dus nu niet veel anders dan meewerken”, vertelt Jasper. “Er zijn al hekken om het perceel geplaatst. Dat mag niet, want dat kan het leefgebied van de dassen en steenuilen verstoren.”
Op verzoek van Lennard heeft een ecoloog van de Omgevingsdienst meegekeken. De dienst heeft de Provincie Gelderland verzocht handhavend op te treden in het kader van de Wet Natuurbescherming, omdat er geen aanvullend ecologisch onderzoek naar de das is gedaan. “Nu is eigenlijk niet duidelijk hoe gemeente, eigenaar en projectontwikkelaar verder willen”, constateert Jasper.
Wat wel duidelijk is, is dat de natuur hier aan het kortste eind trekt, vindt hij. “Wij raden bouwen op deze locatie en onder deze condities af. Als er in dit gebied toch gebouwd gaat worden zal een essentieel foerageergebied van de das en steenuil verloren gaan en zal dat op de een of andere manier gecompenseerd moeten worden.” Ondertussen is nog niet duidelijk wat de effecten zijn op het naastgelegen Natura 2000-gebied en het bosje waar de dassenburcht zit. Lennard: “Maar er staat wel al een verkoopbord in het weiland.”
Oproep
Woon of werk je ook in een omgeving waar beschermd natuurgebied bedreigd wordt door de komst van woningen of andere activiteiten? Meld je dan bij ons.
