Hij komt uit een rood nest. De Enschedese wethouder Arjan Kampman. Sinds de zomer van 2018 is hij de wethouder die de lastige portefeuille met onder meer de participatiewet, de schuldhulpverlening en inkomensondersteuning onder zich heeft. We spreken hem voor ons onderzoek ‘Geen geld, geen advocaat’, waarin we kijken of het recht voor iedereen even toegankelijk is.
Dat we bij Arjan Kampman terecht komen is omdat blijkt dat in zestig procent van de rechtszaken de overheid partij is. Minister Dekker wil minder procedures en kijkt daarbij nadrukkelijk naar het procedeergedrag van de overheden. Opvallend veel zaken zijn rechtszaken die te maken hebben met de bijstand. Hierin treden gemeenten vaak hard op, waardoor burgers wel gedwongen zijn om een procedure te starten. Het gaat vaak om terugvorderingen van tienduizenden euro’s. Minister Dekker wil dat dit soort zaken in een eerder stadium worden opgelost, waardoor een gang naar de rechter overbodig wordt. Is de gemeente Enschede bereid om dat te doen?
Sanctiebeleid naar beneden
“Ik kan daar helder over zijn: dat willen we”, zegt wethouder Kampman stelling. “Het sanctiebeleid moet naar beneden worden bijgesteld. Ik zie ook dat we het echte contact (met de burgers) hebben verloren. Veel gaat digitaal, maar heel veel mensen zijn niet zelfredzaam, analfabeet of hebben geen beschikking over internet. Dan zie je dat deze groep uit onze handen glipt: ze worden bijna onzichtbaar. En vanuit de gemeente zouden we op dat moment zelf op pad moeten gaan. Ik ben bezig om in de wijken steunpunten in te richten, waar mensen terecht kunnen voor alle vragen die ze hebben. Dat wil ik samen met vrijwilligers opzetten.”
Menselijke maat
Inmiddels heeft de gemeente meer dan 22 miljoen euro uitstaan aan schulden. Geld dat burgers schuldig zijn aan de gemeente Enschede. Dat laat zien dat de gemeente stevig optreedt. Waarom doet een gemeente dat? Kampman: “We moeten vrijwel ieder jaar aankloppen bij het rijk voor extra geld voor de bijstand. Dat krijgen we alleen als we laten zien dat we misbruik van dat geld tegen gaan. In het verleden is dat, zie ik nu wel, behoorlijk doorgeschoten. Dat sanctiebeleid willen we minder streng hanteren. Terug naar de menselijke maat en echt contact. Zo zie je in een vroeg stadium of iemand bewust of onbewust over de schreef gaat in een bijstandsuitkering. Dan kun je meteen ingrijpen en zo procedures voorkomen.”
25.000 beslissingen en 900 bezwaren.
Sociaal advocaten in de stad hebben stevige kritiek op de rigide houding van de gemeente. Volgens advocate Petra Gerritsen staan de boetes en sancties in geen verhouding tot de overtreding. Vergeet je een afspraak met een consulent dan levert dat al snel 400 euro boete op. Wethouder Kampman: “Weet je, ik heb de cijfers erbij gepakt: we hebben 25000 beslissingen per jaar. Daar komen 900 bezwaarschriften op. Ik vind dat dus wel meevallen. Ik heb zelf jarenlang in de forensische psychiatrie gewerkt en dat doet wat met je wereldbeeld. Je moet uitkijken dat je niet denkt dat de rest van de wereld ook zware psychische problemen heeft. Sociaal advocaten hebben denk ik hetzelfde probleem: ze zien alleen de zware gevallen en projecteren dat op de rest, waar weinig aan de hand is. Noem het beroepsdeformatie.”
Handhavings-eskader
Het is voor Kampman een uitdaging om een cultuuromslag te maken binnen zijn ambtenarenapparaat. Van handhaving naar de menselijke maat. Om te voorkomen dat mensen in de financiële problemen komen en om juridische procedures te voorkomen. “Dan zou je kunnen zeggen dat ik toegeef dat we buitensporig hard optreden. Maar ik wil het beeld bestrijden dat we hier met een handhavingseskader door de stad trekken. Dat is echt niet zo.”
