De omstreden pijpleiding die vervuild grondwater vanuit Ede in de Nederrijn bij Wageningen zou lozen, komt er toch niet. Volgens Waterschap Vallei en Veluwe zijn de risico’s van de verontreiniging veel lager dan vooraf gedacht en is het oppompen en lozen van het vervuilde water niet meer nodig. Maar het rapport waaruit dat zou blijken is niet openbaar.
Vanuit het zuiden van Ede beweegt een pluim van verontreinigd grondwater zich met een tempo van 30 tot 40 meter per jaar richting het Natura 2000-gebied Binnenveld in Bennekom. Dit grondwater is verontreinigd geraakt door de ENKA-fabriek, een kunstvezelproducent die in 2002 haar deuren sloot. Het grondwater, waarin sulfaat, zware metalen en giftige chloorverbindingen zitten, is nooit gereinigd of geloosd.
Om Natura 2000-gebied Het Binnenveld te beschermen tegen dit water vol schadelijke stoffen, zou een perspijpleiding worden aangelegd die dit water weg moet pompen om het zonder het te reinigen, te lozen in de Nederrijn bij Wageningen.
De ENKA-smeerpijp, zoals de pijplijn in de volksmond genoemd wordt, is vorig jaar toegestaan door de Raad van State. Toch betwijfelden meerdere partijen of het wenselijk is om vervuild grondwater in de Nederrijn te lozen. Toxicoloog Paul van den Brink uitte in de uitzending van Pointer bijvoorbeeld zijn zorgen over de waterkwaliteit van de Nederrijn en de vergiftiging van het waterleven:
De ENKA-smeerpijp
Omdat er veel verzet is tegen de aanleg van de pijpleiding en het lozen van vervuild grondwater in de Nederrijn, liet het waterschap opnieuw onderzoek doen naar hoe het grondwater zich de komende jaren zal verplaatsen, de exacte stromingsrichting en de toekomstige concentraties giftige stoffen erin. Uit het nieuwe onderzoek zou blijken dat de pluim veel langzamer beweegt dan eerder uit onderzoeken van bureau Tauw bleek, en dat de concentraties giftige stoffen minder hoog zijn.
In Wageningen startten bezorgde bewoners, watersportvereniging VADA en milieuvereniging Mooi Wageningen een petitie tegen de smeerpijp, die inmiddels meer dan 5000 keer ondertekend is. Deze petitie werd op 6 maart aangeboden aan het waterschap, op diezelfde dag besloten de provincie Gelderland, de gemeente Ede en het waterschap om niet over te gaan tot het aanleggen van de pijpleiding.
Navraag bij het waterschap leert het dat het onderzoeksrapport nog niet beschikbaar is, omdat het nog in de conceptfase is. Mathilde Maijer (PvdA) bestuurslid van het waterschap kreeg tijdens de vergadering op 6 maart te horen dat het definitieve rapport pas eind april beschikbaar zal zijn. Het dagelijks bestuur van het waterschap (De Heemraad) heeft de uitkomsten van het onderzoek niet gedeeld met het algemeen bestuur, het controlerend orgaan (vergelijkbaar met de rol van de gemeenteraad). ‘Het waterschap heeft de saneringsopdracht van het grondwater teruggeven aan de provincie Gelderland,’ zegt Maijer. Op de vraag of het een verkiezingsstunt is zegt zij: ‘Het is inderdaad heel toevallig dat het besluit een week voor de waterschap verkiezingen en op de dag dat de petitie werd aangeboden, genomen is’.
De Edese milieu-onderzoeker Jelmer Buijs die de sanering van het grondwater van het ENKA-terrein al jaren volgt, reageert op het besluit: ‘Ze hoeven door het verwijzen naar nieuwe niet gepubliceerde metingen niet te concluderen dat ze in eerdere instantie een verkeerd besluit hebben genomen. Daarmee redden ze weliswaar hun gezicht, maar niet het natuurgebied.’
De provincie zal met een nieuw saneringsplan moeten komen. Jelmer Buijs is sceptisch: ’Het oude besluit zou het natuurgebied De Bennekomse Meent niet gered hebben, omdat volgens het oude plan slechts een klein deel van het vervuilde water zou worden opgepompt en ongezuiverd geloosd op de Nederrijn. Het niet besluiten tot een sanering redt dat natuurgebied echter ook niet.’
Deze publicatie komt voort uit een samenwerking tussen Pointer, Bureau Spotlight en Omroep Gelderland. De gehele maand februari werken zij samen in het kader van de Pointer pop-up redactie in Ede.
