's Morgens vroeg begint het al te kriebelen, wanneer ze Ethans eerste appjes leest. "Je bent een engel," schrijft hij haar. Christina* (65) verliest vier jaar geleden na een slopend ziekbed haar man. In de zomer van 2020 is ze weer klaar om te gaan daten. Via de website stedendating.nl - waar volgens de website zelf geen nepprofielen op staan - ontmoet ze Ethan Beglin, een dierenarts in Londen. De vonk slaat over. Elke dag wisselen ze berichtjes uit en stuurt hij haar foto's en video's. Ethan en z'n dochter. Ethan in de sportschool. Ethan bij zijn kerkgemeenschap.

Het contact duurt inmiddels een paar weken. In een spontane bui besluit Christina Ethan via WhatsApp te bellen. Het is de eerste keer dat ze zijn stem in het echt hoort. Maar op dat moment begint er wat te dagen. "Hij nam op zonder z’n naam te zeggen, zijn stem klopte niet met zijn leeftijd, en hij sprak heel langzaam," vertelt Christina. Dus deelt ze 'een speldenprik' uit: "Ik zei tegen hem: 'Ik heb een ticket geboekt, ik kom zaterdag naar Londen'." Nee, dat kan niet, want dan moet ze in quarantaine. En hij heeft geen tijd. En hij kan haar toch niet ophalen van het vliegveld, vanwege zijn werk.

Christina besluit dieper te graven. Ze belt het nummer op de website van Ethan's dierenkliniek - die er op eerste gezicht redelijk gelikt uitziet. Geen gehoor. Via reverse image-search, de fotozoekmachine van Google, ontdekt ze dat de echte persoon op de foto’s van Ethan een bekende Israëlische schrijver blijkt te zijn. En wie de registratie van Ethan's website op whois.ip natrekt, ziet dat het domein niet vanuit Engeland maar vanuit Lagos, Nigeria geregistreerd is.

Het contact duurt inmiddels een paar weken. In een spontane bui besluit Christina Ethan via WhatsApp te bellen. Het is de eerste keer dat ze zijn stem in het echt hoort. Maar op dat moment begint er wat te dagen. "Hij nam op zonder z’n naam te zeggen, zijn stem klopte niet met zijn leeftijd, en hij sprak heel langzaam," vertelt Christina. Dus deelt ze 'een speldenprik' uit: "Ik zei tegen hem: 'Ik heb een ticket geboekt, ik kom zaterdag naar Londen'." Nee, dat kan niet, want dan moet ze in quarantaine. En hij heeft geen tijd. En hij kan haar toch niet ophalen van het vliegveld, vanwege zijn werk.

Christina besluit dieper te graven. Ze belt het nummer op de website van Ethan's dierenkliniek - die er op eerste gezicht redelijk gelikt uitziet. Geen gehoor. Via reverse image-search, de fotozoekmachine van Google, ontdekt ze dat de echte persoon op de foto’s van Ethan een bekende Israëlische schrijver blijkt te zijn. En wie de registratie van Ethan's website op whois.ip natrekt, ziet dat het domein niet vanuit Engeland maar vanuit Lagos, Nigeria geregistreerd is.

In 2020 viert cybercrime hoogtij. Vooral in mei, vlak na de eerste corona-lockdown, is er een grote piek te zien in het aantal geregistreerde misdrijven: de cijfers liggen in die maand bijna vier keer hoger dan in januari van dit jaar. In 2020 ontstijgt het aantal gemelde cybercrime-incidenten voor het eerst in de geschiedenis het aantal jaarlijkse woninginbraken.

Goede kans dat er achter het nepprofiel van 'dierenarts' Ethan Beglin niet één, maar een hele groep mensen zit. Achter datingscams gaan vaak grote, internationale scammersnetwerken schuil. In Facebook- en WhatsAppgroepen delen de scammers, veelal woonachtig in West-Afrika, tips met elkaar om zoveel mogelijk geld van hun slachtoffers te 'billen'. Ze leren elkaar hoe je Amerikaanse en Europese telefoonnummers kunt gebruiken, hoe gestolen geld uit het buitenland teruggesluisd wordt naar binnenlandse bankrekeningen en hoe je een goed nepprofiel in elkaar zet. Wie zijn de mensen achter deze slinkse scams?

Op maat gemaakte personages

Het eerste wat Nigeriaanse journaliste Olivia Ndubuisi opvalt als ze in de Nigeriaanse universiteitsstad Enugu gaat wonen zijn de snelle autos, de bling-bling, het openlijke gepronk van jonge mensen met hun rijkdommen. Vreemd, vindt ze. Er zijn namelijk bijna geen grote bedrijven gevestigd in Enugu – de economie wordt amper gestimuleerd door geld uit het bedrijfsleven en de stad kampt met een tergend werkloosheidsprobleem. Waar komt al die rijkdom vandaan?

Dus gaat ze op onderzoek uit. En zo struint ze op een dag het hoofdkwartier binnen van een scam-ring in New Haven, Enugu. Daar ontdekt ze de bizarre wereld van de zogenoemde Yahoo Boys, die jaarlijks miljoenen euro's afhandig maken van nietsvermoedende mensen op het internet. Scammer Okechukwu Nnadi geeft de journaliste een kijkje in zijn leven.

"Hij woonde in het enige penthouse in die buurt, samen met zijn collega's. Ze hadden allemaal nicknames: één heette Sugar, hij printte de documenten die ze nodig hadden voor de scam. Sugars vriendin ging over de communicatie. Ze gebruikte een stemvervormer om met hun slachtoffers te praten." Naar hun slachtoffers verwijzen de Yahoo Boys zelf als cliënten. Daarvan hebben ze er meestal meerdere tegelijk.

Iedereen binnen de community heeft z'n eigen rol: de één levert nepdocumenten, de ander verzorgt buitenlandse bankrekeningen voor het witwassen van de opbrengst. Nieuwkomers leren van andere hustlers tegen betaling de fijne kneepjes van het vak - in 2019 werd er in Lagos zelfs een heuse scamacademie opgedoekt. Voor datingscams wordt gebruik gemaakt van scripts of formats die je in in alle kleuren en smaken kunt krijgen. Zo neemt de gewiekste Yahoo Boy een personage aan dat op maat gemaakt is voor zijn slachtoffer: weduwnaar, rijk, gescheiden, goede kok, gevoelig, militair, homo, arts, cultuurliefhebber, romanticus, sugar daddy.

De gemiddelde Yahoo Boy is een jonge man in zijn twenties of thirties met een diploma, vertelt Olivia Ndubuisi. Waarom komen jonge mannen met de wereld aan hun voeten toch in de scam-pyramide terecht? Dat probleem is tweeledig: enerzijds hebben mensen gewoon weinig kansen en weinig uitzicht, anderszijds dweilt de politie met de kraan open. Ndubuisi: "Er is simpelweg geen budget bij de politie om dit probleem goed aan te pakken." En als die ook nog eens smeergeld krijgt van de scammers, wordt het een stuk makkelijker om af en toe even een oogje toe te knijpen.

Bovendien is je brood verdienen als scammer geen taboe in Nigeria. Integendeel: de groten onder de Yahoo Boys genieten bijna een soort sterrenstatus. Het Instagram-profiel van 'Nigeria's richest Yahoo Boy' Hush Puppi telt 2,5 miljoen volgers. Deze poster boy van het scammersbestaan werd onlangs in Dubai gearresteerd voor onder andere fraude en grootschalige witwaspraktijken. Zijn instagram geeft een inkijkje in de flamboyante en excessieve levensstijl van de Yahoo-top dog: auto's, horloges, vrouwen, privéjets, fashion. De droom voor jonge Nigerianen die het gevoel hebben dat ze weinig andere opties hebben. En natuurlijk voelen sommige scammers zich schuldig, vertelt Ndubuisi: "Maar veel van hen hebben echt het idee dat hun situatie uitzichtloos is. Anderen rechtvaardigen hun acties door te zeggen: de witte mensen hebben ons eerst gebruikt, nu nemen wij ons deel."

Voor 30.000 euro opgelicht

Bij slachtoffer Christina blijft het bij emotionele schade. De 57-jarige Hans* komt er slechter vanaf: hij leed tienduizenden euro’s schade door datingfraude. Eind 2019 - vlak na zijn scheiding - schrijft hij zich in bij een datingsite voor 50-plussers. Binnen enkele weken heeft hij goed contact met 'Katarine Reyes': "Ze vertelde al heel snel haar hele verhaal: haar man was jaren geleden overleden, ze was geboren in Rotterdam maar woonde nu in Dubai, waar ze de plasticfabriek van haar overleden man runde. Ze stelde veel vragen en ook ik was erg open en eerlijk." Zo bouwen ze een vertrouwensband op, en wordt Hans verliefd. Katarine wil eigenlijk de fabriek verkopen en weg uit Dubai, terug naar Nederland. "We zouden gaan trouwen, een nieuw huis kopen, het was allemaal heel leuk."

Het eerste moment dat Katarine hem om geld vraagt, is omdat ze een licentie nodig heeft om de plasticfabriek van haar overleden man te kunnen verkopen. Zo'n 2.000 euro schiet Hans haar voor. Of hij geen vragen stelde? "Ik heb gevraagd om haar paspoort, ik vroeg om officiële documenten en kreeg alles toegestuurd. Het was allemaal niet van echt te onderscheiden." Daarna komen er hotelkosten, en nog meer kosten voor licenties.

Katarine verkoopt de plasticfabriek en is, met de cheque die ze daarvoor krijgt, onderweg naar Nederland. Maar op het vliegveld wordt ze plotseling gearresteerd. Haar man had met zijn fabriek belastingen ontdoken, en de douane laat haar alleen gaan als Hans ruim 26.000 euro overmaakt. Dan realiseert hij zich dat Katarine's verhaal niet klopt en verbreekt hij het contact. Aan het einde van de rit is hij ongeveer 30.000 euro lichter. "Ik snap niet hoe ik het zover heb kunnen laten komen. Maar ik kreeg beloftes, ik was emotioneel na de scheiding, ik was verliefd."

'Ik ging huilend bij het politiebureau weg'

De impact op slachtoffers is groot, kan ook Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk beamen. "Ze denken vaak dat ze de man of vrouw van hun dromen gevonden hebben, plunderen dan hun spaarrekening, nemen een hypotheek op hun huis, of lenen het spaargeld van hun kinderen." Als het dan uitkomt, zijn ze hun geld én hun vermeende liefde kwijt. Vaak zijn de kinderen ook boos. Soms zijn er zelfs nog partners in het spel. "De familie begrijpt het niet, de politie lacht je uit. We horen wel eens dat mensen bij het politiebureau aankomen en die ook niet weten wat ermee moeten. 'Je hebt het zelf overgemaakt', zeggen ze dan."

Door zijn bank wordt Hans uitstekend geholpen, maar om de zaak verder te onderzoeken is er een aangifte nodig. "Op het politiebureau zeiden ze: 'We kunnen hier niks mee.' Ze geloofden het ook niet. Ik ging daar huilend weg."

"Het is niet de bedoeling dat mensen worden uitgelachen wanneer zij aangifte komen doen. Het hangt af van hoe de fraude plaatsvindt, of er een strafzaak kan worden gestart", aldus een woordvoerder van de landelijke eenheid van de politie. Cijfers over datingfraude als losse categorie zijn er niet, noch een speciaal protocol voor het behandelen van gevallen van datingfraude.

Wat er nodig is om dit probleem aan te pakken? "Er moet hier in Nigeria meer gehandhaafd worden om de scammers te berechten", vertelt Olivia Ndubuisi. Aan de andere kant moeten overheden meer doen om mensen in het westen hierover beter voor te lichten. "Die moeten zich er bewust van zijn dat de scammers steeds slimmer worden. Ik vind het niet leuk om de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers neer te leggen, maar het is óók niet leuk om te horen als iemand zichzelf van het leven berooft omdat ze gescamd zijn."

In een reactie op ons onderzoek laat een woordvoerder van stedendating.nl weten dat zij niet zelf nepprofielen aanmaken en onderhouden. "Deelnemers die zich inschrijven en zich vervolgens als iemand anders voordoen of onder valse voorwendselen proberen andere deelnemers op te lichten is iets wat wij wel zoveel mogelijk proberen te detecteren en tegen te gaan. Helaas is dit niet altijd te voorkomen, vandaar onze waarschuwingen op de site. In die gevallen is het ook een beetje afhankelijk van het gezonde verstand van deelnemers."

*De namen van de slachtoffers zijn gefingeerd, hun ware identiteit is bekend bij de redactie. Research en geschreven door Neeltje Walgien, illustraties door Jesse Ros.