Sinds kort is in Nederland bariatrie (een maagoperatie bij obesitas, red.) ook bij kinderen mogelijk. Inmiddels zijn enkele kinderen geopereerd. De minimumleeftijd om voor deze ingreep in aanmerking te komen is 13 jaar. Daarnaast moeten de kinderen zeer ernstig overgewicht en daaruit voortkomende ziekten hebben, die ondanks maximale inzet op het gebied van leefstijl niet zijn verbeterd of zelfs zijn verergerd. Een kind komt dus niet zómaar in aanmerking voor zo’n ingrijpende operatie. Een landelijk team van medische experts beoordeelt iedere casus.

Als kinderarts ben ik altijd kritisch geweest op bariatrie bij kinderen, maar inmiddels zie ik zoveel tieners bij wie niks meer helpt om hun gewicht onder controle te krijgen, dat ik het begrijp. Ondanks dat deze kinderen keihard gewerkt hebben om hun leefstijl te verbeteren, zien ze namelijk geen enkele vooruitgang. Er ontstaan serieuze ziektes die een gezonde toekomst in de weg staan en ze komen medisch, sociaal en psychologisch op achterstand ten opzichte van hun leeftijdsgenoten. Afwachten tot de volwassen leeftijd is dan eigenlijk geen optie meer.

Eetbuien en schuurplekken

Neem mijn patiënt Ben. Een jongen van 17 jaar die ik al zie vanaf zijn zevende jaar. Hij is ooit als vluchteling met een zwaar oorlogstrauma naar Nederland gekomen samen met zijn moeder. Hij komt al tien jaar bij mij omdat obesitas een chronische ziekte is en chronische ziekte vraagt om chronische medische zorg: ontwikkelt een kind al suikerproblemen, heeft hij een verhoogde leverfunctie, hoe is zijn bloeddruk? Daar ligt de rol van de kinderarts. 

Voor Ben hebben we alles uit de kast gehaald: maatschappelijk werk, systeemtherapie en traumabehandeling. Ben en zijn moeder hebben keihard gewerkt. Maar het bleef door het trauma van beiden ontzettend moeilijk om goed voor zichzelf te zorgen. Eten is een manier geworden om de pijn te verdoven. Het is nooit gelukt om Ben zelfstandig gezond te laten leven. Zelfs een opname in een kliniek is besproken, maar moeder en zoon konden niet zonder elkaar.

Op zijn zestiende raakte ik Ben een tijdje kwijt uit mijn zorg. Tot hij recent zelf een afspraak met mij maakte. Zijn gewicht was in de anderhalf jaar tijd dat ik hem niet had gezien van 145 naar 167 kilo toegenomen. Hij gaf aan dat hij zijn eetbuien niet onder controle had en dat hij het zat was. De schuurplekken tussen zijn benen gaven hem zoveel dagelijkse pijn dat hij zelf in zag dat het zo niet verder kon. Hij wilde het anders gaan doen. Hij was inmiddels ook begonnen aan een opleiding in de zorg en volwassener geworden. Hij voelde nu de urgentie om stappen te zetten en was klaar voor een operatie.  

‘Moet ik dan zeggen: wacht maar tot je 18 bent?’

Inmiddels is Ben bijna 18 jaar, dus hij hoeft niet meer beoordeeld te worden door het medische team; hij kan op zijn achttiende snel geopereerd worden. Zijn psychische problemen zijn hiermee natuurlijk nog niet opgelost, maar hij komt wel snel van de dagelijkse last van zijn overgewicht af waardoor het leven voor hem een stuk gemakkelijker gaat worden. Uiteraard wordt hij daarbij intensief begeleid.

Stel dat Ben er al op jongere leeftijd klaar voor was geweest, had ik dan moeten zeggen: wacht maar tot je 18 bent? Ik denk het niet. Het lukt gewoon niet bij iedereen om de leefstijl aan te passen. Alleen al de inrichting van onze maatschappij maakt het zo moeilijk om gezond te leven. Moeten we deze kinderen dan eerst nog jaren schade aan hart, vaten en lever laten oplopen en zich ellendig laten voelen, voordat we ingrijpen? Voor dit soort kinderen is opereren helaas de enige uitweg.

Saskia Bouma is kinderarts en leefstijlcoach. Uit privacy-overwegingen zijn alle kinderen in dit blog geanonimiseerd.

Of lees ook: