We zijn in het Zuid-Hollandse Westland, maar niet voor het eerst. Twee jaar geleden maakten we al een uitzending over de huisvesting van arbeidsmigranten in het gebied dat bekend staat om zijn glastuinbouw. De economie in de regio is sterk afhankelijk van arbeidsmigranten. Voor het werk in de kassen zijn nauwelijks Nederlanders te vinden. Maar voor de 14.000 mensen uit vaak Midden- en Oost-Europa die dit werk wél willen doen, zijn er maar 4500 plekken om te wonen.

In de afgelopen jaren is er weinig aan gedaan om daar verandering in te brengen. Op de zeven plekken die als mogelijke locatie werden gezien voor grootschalige bouw, staat slechts één accommodatie. De meeste plannen zijn gesneuveld vanwege forse weerstand uit de buurt. Buurtgenoten zitten niet te wachten op een ‘Polenhotel’ bij hen om de hoek. Woningen voor Westlanders zijn al schaars, en inwoners zijn bang voor overlast en zelfs criminaliteit.

Buiten de woonwijken

Bart Plaatje van vakbond FNV ziet problemen als deze door heel Nederland. Arbeidsmigranten zijn hard nodig, maar woningen bouwen voor deze groep mensen ligt ontzettend gevoelig: “Wat je ziet is dat gemeenten, en dan vooral de wethouders die in de gemeenten daar verantwoordelijk voor zijn, heel voorzichtig zijn met het realiseren van goede huisvesting voor deze arbeiders. Omdat je er niet populair van wordt.”

Den Haag

Het is iets waar de Haagse Wethouder Martijn Balster zich aan ergert. Doordat er zo weinig plekken zijn voor arbeidsmigranten om te wonen in het Westland, ziet hij dat veel van hen onder slechte omstandigheden terechtkomen in zijn stad. “We zien in de praktijk dat Den Haag gewoon veel meer opvangt dan de gemeente waar deze mensen werken. (…) Ik vind dat als je de lusten hebt van goedkope arbeidskrachten, dat je daar ook de lasten van moet dragen. En dat je hoort te zorgen voor fatsoenlijke woningen.”

Ook Bart Plaatje ziet dat het tekort aan huisvesting ertoe leidt dat arbeidsmigranten in slechte omstandigheden eindigen. “Een poos terug was ik hier ergens in een woning. Daar mocht ik heel even binnenkijken. De mensen waren superbang, er lagen allemaal matrassen op de grond. Ik denk dat er tien man woonden in een rijtjeswoning, en dat kostte 100 euro per persoon per week.”

Omdat de uitzendbureaus de huisvesting faciliteren gaan veel arbeidsmigranten akkoord met de omstandigheden waarin ze moeten leven. “Er is sprake van 200 procent afhankelijkheid. Iedereen is afhankelijk van zijn werkgever, zeker als uitzendkracht. Je kan ieder moment ontslagen worden. Maar ja, in dit geval betekent een ontslag ook dat je je onderdak kwijt bent. Je hebt geen enkel huurrecht, je hebt alleen maar een matras”, aldus Plaatje.

Malafide uitzendbureaus

En door de afhankelijke positie van de arbeidsmigranten kunnen uitzendbureaus ontzettend veel maken. Zelfs als dat niet altijd legaal is. In Den Haag zijn verschillende malafide uitzendbureaus actief. Uit onderzoek van het regionale ondermijningsteam blijkt dat criminele uitzendbureaus een van de grootste problemen in de stad zijn. Sommige uitzenders proppen meer mensen in huizen dan toegestaan en houden absurd hoge huren in op het loon van arbeidsmigranten. Maar kunnen de uitzendbureaus die hun werknemers onder slechte omstandigheden onderbrengen niet strenger worden aangepakt?

De gemeente Den Haag wil daar graag wat tegen doen, maar ziet ook dat specifieke gevallen aanpakken heel moeilijk is: “Als het ene bedrijf is opgedoekt, dan duikt het volgende weer op. Er zijn heel veel kleine uitzendbureaus en het is ongelooflijk lastig om daar grip op te krijgen. Dat is ons een doorn in het oog”, aldus wethouder Balster.

Plannen mogen niet meer sneuvelen

In het Westland zijn ze ondanks de vele projecten die de laatste jaren niet gelukt zijn positief. Hoewel de vorige wethouder is opgestapt omdat het haar door alle weerstand van inwoners niet lukte om woonplannen te realiseren, denkt de nieuwe wethouder wel dat het hem gaat lukken. “We zitten in een democratisch proces waarin mensen gelukkig ook bezwaar kunnen maken. We zijn ons bewust van het feit dat er altijd mensen tegen zullen blijven. Maar als ze geen goede argumenten hebben dan zullen plannen niet meer kunnen sneuvelen omdat men het niet wil. Als er geen zwaarwegende argumenten zijn dan zullen wij onze plannen gewoon doorzetten”, zegt Wethouder Albert Abee.

De wethouder wil voor het einde van het jaar de knoop doorgehakt hebben voor woningen voor 1700 arbeidsmigranten. Maar de weerstand van bewoners is nog niet verdwenen. Een orchideeënkweker die zijn grond aan een uitzendbureau heeft verkocht om daar 750 plekken voor arbeidsmigranten te realiseren, werd maandenlang bedreigd en dat leidde zelfs tot brandstichting op zijn terrein. Of het de gemeente nu dus wél lukt om hun plannen door te zetten, zal moeten blijken.

Uitzending

Meer weten over dit onderwerp? Kijk vanavond om 22.20 uur naar Pointer op NPO2.